Osmanlı’dan günümüze ve dünya kültür mirasına devredilmiş olan, Türk musikisinin gelişim çizgisinde ve ülkenin kültür-sanat yaşamında belirleyici bir yer tutan ve döneminin en önemli müzik insanlarının birikimi yoluyla bu kültürü aktaran Darülelhan adlı ilk resmi müzik kurumu, I. Dünya savaşı yıllarında kurulmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra, birçok sanatçı yetiştiren Belediye Konservatuarı’na ve 1986’da da İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na dönüştürülmüş olup, bugün Türkiye’nin en eski üniversitesinin çatısı altında, köklü bir geleneğin varisi olarak yaşamaktadır.

2011 yılı itibarı ile İstanbul Üniversitesi’nde Darülelhan’ın mirasına yakışır biçimde bir model oluşturmanın yolu açılmış ve Türk mûsıkîsinin “uygulama-icra-eğitim” boyutlarının akademik seviyede yer bulması için önemli bir karar alınarak OMAR kurulmuştur. Yönetmeliği, 23 Ocak 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak resmen çalışmalara başlayan İ.Ü. Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezi (OMAR), Osmanlı müzik tarihi eser birikimini bilimsel kriterlerle incelemek, tasnif etmek ve oluşturulan koleksiyonu daha kolay erişilir hale getirmek amacıyla yayınlar yapmaya başlamıştır. Böylece, geçmişte mevcut olan ve ülkemizin kültür tarihi için son derece önem arz eden bu yayıncılık faaliyeti, günümüz koşullarında yeniden başlatılarak, kurumsal bir devamlılık temin edilmiş olmaktadır. Bu bağlamda OMAR’ın Türk Mûsıkîsi Tasnif ve Tesbit Heyeti’nin çalışmalarını sürdüreceğini söylemek mümkün görünmektedir.

Ayrıca yakın dönem müzik tarihimizin en önemli müzikolog, eğitimci, bestekâr ve icracılarını bünyesinde toplamış, yetiştirmiş olan Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Eğitimi bölümü de, Konservatuar’ın İstanbul Üniversitesi’ne bağlanışının 25. yılında yeniden yapılandırılarak, Müzikoloji bölümüne bağlı Geleneksel ve Modal Müzikler Ana Bilim Dalı Osmanlı Dönemi Karşılaştırmalı Müzik Lisans Programı’na alınmıştır. Böylece de, OMAR’ın yapacağı bilimsel çalışmaların devamlılığı için akademik taban oluşturulmasının yolu açılmış olmaktadır. Halen OMAR’ın bünyesinde görevlendirilen ve geçmişte çok değerli şefler ve sanatkârların katılımıyla, müzik tarihimizin önemli bir icra topluluğu olarak zihinlere yerleşmiş olan Türk Müziği İcra Heyeti ise, OMAR’ın müzikolojik çalışmalarının uygulamaya yansıtılacağı bir birim olarak değerlendirilmektedir. İcra Heyeti OMAR bünyesinde, başta Osmanlı Arşivi’nde bulunan yazma müzik eserleri olmak üzere çeşitli nadir nota örneklerinin seslendirildiği konserler ve ses kayıtları yapmaya başlamıştır.
OMAR tarafından gerçekleştirilen araştırma, yayın, ilk seslendirme, sempozyum ve benzeri müzik-bilimsel faaliyetlerin yanı sıra, bir de “Uluslararası Türk Müziği Yaz Okulu” düzenlenmektedir. 2019’da altıncısı yapılacak olan ve önemli müzik icracılarından müteşekkil hocaların ders verdiği bu sertifika programı, ülkemizin bu alandaki ilk ve tek organizasyonudur.

Gönül PAÇACI TUNÇAY (Md.)